อิงแอบราชการ

จริง ๆ แล้วบล็อกนี้ผมจะเอาไว้โม้เรื่องซอฟต์แวร์เพียงอย่างเดียวครับ แต่ก็รู้สึกเหมือนกันว่าถ้าเราจะโม้ถึงแต่ซอฟต์แวร์เพียงอย่างเดียว โดยไม่ได้เบิ่งตาว่าเหตุและผลที่มีผลกระทบกับวงการซอฟต์แวร์ไทยเรานั้น มันมาจากทั้งการเมืองและเศรษฐกิจก็คงไม่ได้ เลยจำเป็นต้องโม้ถึงหน่อย คงไม่ว่ากันเน้อะ

ผมจะโม้ว่าเมืองไทยเรานั้น บริษัทซอฟต์แวร์ใหญ่ ๆ ของไทย ล้วนเป็นบริษัทประเภท “ให้คำปรึกษา” และ “รับจ้างทำของ” ทั้งสิ้น แล้วก็อย่างที่รู้ ๆ กันอยู่ว่าบริษัทเหล่านี้เป็นบริษัทใหญ่ ดังนั้นไอ้เรื่องจะทำซอฟต์แวร์เป็นซอง ๆ ออกมาขายปลีกเพื่อหวัง Economy of Scale (ขออภัยที่ด้นภาษาฝรั่ง งั้นแปลง่าย ๆ ว่าขายของให้เยอะชิ้น แต่ว่าแต่ล่ะชิ้นได้กำไรนิด ๆ หน่อย ๆ พอรวม ๆ กำไรสุทธิแล้วก็จะได้มหาศาล) พวกบริษัทซอฟต์แวร์ใหญ่ ๆ เหล่านี้ก็ไม่ยอมทำหรอก

อย่างที่เรารู้ว่า ณ พ.ศ. นี้ระบบเศรษฐกิจล้วนชะลอตัวไปหมด ประชาชนตาดำ ๆ อย่างพวกเราและบริษัทต่าง ๆ ก็ล้วนรัดเข็มขัด พยายามที่จะจ่ายให้น้อยลง แล้วเมื่อมันเป็นอย่างนี้บริษัทซอฟต์แวร์ขนาดใหญ่ ผู้ซึ่งทำเป็นแต่ “ให้คำปรึกษา” และ “รับจ้างทำของ” จะเอาอะไรยาไส้ล่ะครับเนี่ย

มันเป็นเรื่องแปลกอย่างนึงในโลกใบนี้นะครับ มันเป็นกันทุกประเทศเลยอ่ะดินั่นก็คือ ถึงแม้ว่าประชาชนจะไม่มีตังค์ บริษัทห้างร้านต่าง ๆ จะรายได้ถดถอย แต่องค์กรที่ปกครองประเทศมักจะมีตังค์เยอะแยะเสมอ (ก็ภาษีพวกเราเนี่ยแหล่ะที่ไปรวม ๆ กันอยู่ที่นั่น)

ดังนั้นเมื่อตังค์มันไปกองรวมกันอยู่ที่องค์กรที่ปกครองประเทศ บริษัทซอฟต์แวร์ใหญ่ ๆ ก็ต้องพุ่งไปเอาตังค์จากที่นั่นไงอ่ะดิ!!!

แล้วโครงการพัฒนาซอฟต์แวร์ของหน่วยงานราชการแต่ล่ะที่นี่ก็ไม่ใช่เล็ก ๆ นะครับ ระดับความซับซ้อนของระบบซอฟต์แวร์ซึ่งแต่ล่ะหน่วยงานต้องการก็สูงมาก แต่ทำงานให้หน่วยงานราชการมันก็ดีอยู่อย่างนึง นั่นก็คือ ยังไง ๆ ราชการก็ไม่เบี้ยวเราครับ เพียงแต่กว่าจะได้ตังค์มาอาจจะช้าหน่อย แต่เมื่อได้มาแล้วก็รวยเละกันเลยเชียวแหล่ะ

เกร็ดความรู้ ราคาสิ่งของที่ราชการจ่าย
ตู้โทรศัพท์ งบประมาณตู้ล่ะ 3,000,000 บาท
สะพานลอยปูน งบประมาณสะพานล่ะ 10,000,000 บาท

จากเกร็ดความรู้ข้างบน (ผมฟังเพื่อนโม้มาอีกที ผมเปล่าโม้เอง) จะเห็นว่า ของหลาย ๆ อย่างดูพื้น ๆ มาก แต่ทางหน่วยงานราชการก็มีงบจะจ่ายได้ (ด้วยราคาสูงซะด้วยสิ) ดังนั้นยิ่งเป็นซอฟต์แวร์ซึ่งมีความซับซ้อนสูง มีกลไกการทำงานที่หลากหลาย มันก็ต้องยิ่งแพงด้วยอ่ะดิ จริงมั้ย?

ผมยังไม่เคยมีประสบการณ์ในการเข้าสังเกตุการณ์ การประกวดราคาโครงการพัฒนาซอฟต์แวร์ระดับร้อยล้านบาทเลยครับ แต่ที่เคยเข้าสังเกตการณ์นั้นเป็นโครงการพัฒนาซอฟต์แวร์ระดับไม่เกินสิบล้านบาท งั้นเล่าจากตรงนี้ดีกว่า

ประกวดราคา คือ การแข่งขันกันในเรื่องราคาและคุณภาพของสินค้า & บริการ โดยการระบุไว้ในเอกสารและปิดเป็นความลับ ระหว่างบริษัทเอกชนต่าง ๆ ที่ต้องการเข้าไปรับจ้างทำงานให้กับหน่วยงานราชการ ยิ่งคุณภาพตรงกับที่ต้องการ และราคาก็ต่ำกว่าทุก ๆ ราย ก็จะมีโอกาสชนะและได้รับงานจากหน่วยงานราชการนั้น ๆ มา

ปรกติแล้วทางหน่วยงานราชการ จะเป็นผู้เสนอความต้องการของตัวเองออกมาก่อนครับ ว่าต้องการให้บริษัทเอกชนมาประกวดราคาแข่งกัน เพื่อพัฒนาระบบซอฟต์แวร์ขนาดใหญ่ให้กับหน่วยงานนั้น ๆ จะมีน้อยครั้งนักที่ผู้บริหารของบริษัทเอกชนเป็นผู้วิ่งเต้น กระทุ้งให้ระดับนโยบายของหน่วยงานราชการ ให้เกิดอยากจะได้ระบบซอฟต์แวร์มาใช้งานซะงั้น (น้อยอ่ะ)

ทางหน่วยงานราชการซึ่งจะจ้างให้บริษัทใหญ่ ๆ มาพัฒนาระบบซอฟต์แวร์ขนาดใหญ่ให้ ก็ต้องมีการกำหนดสเป๊คของระบบที่ต้องการเหมือนกันครับ แล้วสเป๊คของระบบซอฟต์แวร์มันก็โหดไม่แพ้สเป๊คสร้างตึก หรือสเป๊คสร้างทางด่วนเลย คือมันโคตรจะละเอียดเลย (ราชการก็มีคนเก่งครับ ไม่ใช่ขี้ ๆ ร่างกันแต่ล่ะทีนี่หลังแอ่นเลย ทั้งคนทำระบบให้ตรงตามสเป๊ค กับคนตรวจรับงานหลังจากเสร็จ ว่าทำออกมาเหมือนกับสเป๊คหรือเปล่า)

ดังนั้น บริษัทไหนอยากจะแข่งก็ต้องทำตามสเป๊คที่ทางการกำหนดให้ได้ อีกทั้งยังต้องเสนอราคาให้ต่ำกว่าทุกจ้าวด้วย (ต่ำยังไงบริษัทที่ชนะประกวดราคา ก็เห็นกินอิ่มแปร้รวยเละเทะทุ้กที)

ผมเคยเจอแบบนี้นะ คือมีหลายบริษัทเลยที่รู้ตัวว่าตัวเองทำตามสเป๊คไม่ได้หรอก แล้วก็ยังจะดึงดันเข้าไปรับงาน เพราะคิดว่าเมื่อได้สัญญาการจ้างมาแล้ว ก็จะไปจ้างบริษัทผลิตซอฟต์แวร์จากอินเดียมาทำให้อีกต่อนึง (ฉลาดกันจริงนะคนไทย ไอ้เรื่องทำตัวเป็นนายหน้าเนี่ย)

หรือบางบริษัทยิ่งแย่กว่า คือไม่จ้างใครเลย จะทำเองนั่นแหล่ะ แต่ว่าทำตามสเป๊คไม่ได้ (คนมันดื้อน่ะ)

ก็อย่างที่บอกครับว่าราชการไม่ใช่ขี้ ๆ เขาก็มีคนเก่งของเขาเหมือนกัน เขาก็ไปสืบมาสิครับว่าบริษัทซอฟต์แวร์ที่เข้ามายื่นซองประกวดราคานั้น มีกำพืดยังไงบ้าง สืบซะละเอียดเชียว รู้ตั้งแต่ทุนจดทะเบียน, ผู้ถือหุ้น, กรรมการบริหาร, งบการเงิน, ชื่อเสียง และผลงานที่ผ่านมา (ราชการนี่บางทีก็น่ากลัวจนขนลุกเหมือนกัน)

ทีนี้ในเมื่อดื้อยังจะเข้าไป ก็ต้องเจอกับปฏิบัติการเชือดครับ!!!

เวลายื่นซองแล้วคณะกรรมการโครงการของทางการเขาก็จะตรวจสอบครับ แล้วก็นัดวันเวลาเพื่อให้บริษัทซอฟต์แวร์แต่ล่ะบริษัทไปตอบคำถามในที่ประชุม การเข้าไปตอบคำถามนั้นจะเข้าไปเดี่ยว ๆ หรือเข้าไปเป็นทีมก็ได้ และเข้าไปได้ที่ล่ะบริษัทตามวันเวลาที่กำหนด

ผมว่าบางทีหน่วยงานราชการเขาก็คงจะรู้สึกหงุดหงิดรำคาญและเสียเวลาเหมือนกับ กับบริษัทที่รู้ตัวว่าทำตามสเป๊คไม่ได้ แต่ก็ยังดื้อจะมาประกวดราคาเผื่อฟลุ๊กอีก ดังนั้นก็เลยโดนเข้าไป

วิธีการเชือดก็คือ คณะกรรมการจะพร้อมใจกันตั้งคำถามไปยังจุดที่บริษัทซอฟต์แวร์ดังกล่าวนั้น ไม่สามารถทำตามสเป๊คได้ แล้วก็จี้ถามลงไปหนัก ๆ ถามมันเข้าไป ถามจนกระทั่งคนตอบงี้หน้าหดลงไปเหลือสองนิ้ว กด presentation มือไม้สั่นไปหมดเลย

บางทีเห็นแล้วก็สงสารนะครับ แต่ผมว่าทางการเขาไม่ทำงี้ก็ไม่ได้ เพราะภาษีของประชาชนก็ควรจะเอามาซื้อของที่มันตรงกับความต้องการที่สุด ดังนั้นผมว่าบริษัทซอฟต์แวร์เมืองไทย ถึงจะเป็นบริษัทใหญ่ ๆ ก็เถอะนะ อย่าลักไก่เลยจะดีกว่า เพราะมันได้ไม่คุ้มเสียหรอก เกิดชนะประกวดราคาไป แล้วทำไม่ได้อย่างที่หน่วยงานราชการนั้น ๆ ต้องการ งานนี้ยุ่งแน่

เพราะวงการซอฟต์แวร์เมืองไทย มันไม่ได้ใหญ่โตอะไร ถ้าทำแล้วมีปัญหาขึ้นมา ก็คงจะได้อายกันทั้งวงการแน่ ๆ อ่ะครับ

[tags]ราชการ,การจัดการ,การสร้างซอฟต์แวร์,คอมพิวเตอร์,ประกวดราคา[/tags]